Tì bà hành

Bạch Cư Dị

Tầm Dương đưa khách canh khuya
Gió thu hiu hắt như chia mối sầu
Dừng cương ghé bến giang đầu
Với nhau toan uống thấy đâu tiếng đàn
Cùng say ngại buổi ly tan
Phút biệt ly - ánh trăng ngàn loáng sông
Tì bà đâu vẳng mênh mông
Chủ quên trở lại - khách không ra về
Tìm người cung bậc tuyệt vời
Bỗng dưng bặt tiếng không lời nỉ non
Hỏi thăm nhưng đã chậm chân
Xin cho gặp mặt, thuyền gần đến nơi
Rượu thêm - đèn thắp lại rồi
Tiệc hoa lại mở vì người chuốc thêm
Vạn lần mời - mới chịu lên
Tì bà che nửa mặt bên dây đàn
So dây, nắn phím khẽ khàng
Chưa thành cung điệu bàng hoàng lòng ai
Thanh âm nức nở u hoài
Nghe như oán trách tình ai thuở nào
Cúi đầu cung bậc lên cao
Nỗi niềm tuông chảy dạt dào trong tim
Nhẹ nhàng lướt ngón tay tiên
Nghê thường vũ khúc tiếp liền lục yêu
Dây to mưa đổ ào ào
Nỉ non dây nhỏ như vào chuyện riêng
Cả hai hòa lẫn triền miên
Hạt minh châu vỡ nghiêng mâm ngọc đầy
Tiếng oanh ríu rít gọi bầy
Suối tuôn ngào nghẹn giọt bay xuống ghềnh
Có khi im bặt suối ngưng
Nước trong lạnh ngắt chợt dừng chẳng thông
Dường riêng u uất tình trong
Âm thầm hận nỗi bên lòng phát sinh
Càng hay - đàn bặt âm thinh
Chợt như nước vỡ từ bình pha lê
Tiếng đàn ngựa sắt kéo về
Gươm đao loảng xoảng tứ bề bủa vây
Ngưng đàn đánh mạnh bốn dây
Tiếng vang xé lụa ngón tay buốt rần
Đoàn thuyền lặng lẽ bâng khuâng
Trăng thu trắng xóa lòng sông dập dờn
Trầm ngâm tháo, vuốt dây đờn
Áo xiêm tề chỉnh, mặt nghiêm giải bày:
"Kinh thành nhà ở xưa nay
Cồn Hà Mô đó chốn này trú thân
Năm mười ba tuổi đàn ngân
Giáo phường đệ nhất vang lừng tiếng khen
Thiện tài phục tiếng đàn quen
Thu Nương cũng phải ghét ghen má hồng
Ngũ lăng trai trẻ hằng mong
Tranh nhau tiền thưởng, lụa hồng trao cho
Khi tôi vừa dứt tiếng tơ
Phách kia gõ nhịp gẫy rơi trâm vàng
Quần hồng rượu đổ vết loang
Tiệc vui lần lữa liên hoan năm tròn
Gió xuân, thu nguyệt ngày nhàn
Em trai quân ngũ, dì cam... thác rồi
Ngày qua nhan sắc pha phôi
Ngựa xe thưa thớt bồi hồi lòng ai
Lái buôn gá nghĩa - xuân phai
Lợi cao hơn nghĩa tháng ngày biệt ly
Phù lương tháng trước ra đi
Thuyền không cửa bến vui gì một thân!
Trăng soi sông lạnh vây quanh
Đêm khuya mơ lại tuổi xuân ngậm ngùi
Tiếng kêu thảng thốt mộng vùi
Lệ rơi hoen má khôn nguôi lòng sầu
Nghe đàn than thở giờ lâu
Lại thêm kể lể càng rầu lòng ta
Đã cùng luân lạc phương xa
Gặp nhau hà tất phải là từng quen
Năm rồi rời chốn đế kinh
Tầm Dương ngọa bệnh một mình ai hay
Chốn xa hẻo lánh - hôm mai
Nhạc không - tiếng trúc, tơ hoài cũng không
Đất luôn ẩm thấp gần sông
Lau vàng, trúc võ mọc quanh sân nhà
Tiếng gì nghe thấy chiều tà?
Cuốc kêu, vượn hót thật là bi ai!
Sông xuân hoa nở sớm mai
Đêm thu trăng sáng bóng dài trước hiên
Rượu say cạn cả vò nghiêng
Phải đâu không có sáo liền núi ca
Đâu hay như tiếng tì bà
Bên tai nàng dạo rõ là nhạc tiên
Xin đừng ngần ngại gẫy thêm
Vì nàng ta sẽ soạn nên "Tì Bà"
Cảm lời thành khẩn của ta
Lặng người, ngồi xuống - đàn đà lên giây
Tiếng nghe vội vã khôn khuây
Giọng đàn thê thiết khác bài trước kia
Bao người rõ lệ đêm khuya...
Lệ rơi nhiều nhất, ai chia mối sầu?
Ấy quan Tư Mã Giang Châu
Áo xanh đẩm ướt lệ sầu Tầm Dương...

Vân Hà (TTHA)